KAPSUŁY Z WIEŻY BRZESKIEGO RATUSZA [analiza skarbów cz. V]

0
Dokument z 1822 r. spisany przez burmistrza Johanna Gotlieba Wuttke
Reklama

To już 5. część analizy brzeskich skarbów. Historyk sztuki Romuald Nowak opisuje szczegółowo dokumenty i numizmaty odnalezione w kapsule oznaczonej datą 1798 r.  Kontynuując przedstawia tym razem informacje o kolejnych znaleziskach z tej samej tuby. Przez analizę następ­nych dokumentów i monet zgłębić można wiedzę o historii naszego miasta oraz o ludziach, którzy w Brzegu niegdyś pracowali, działali i mieszkali.


Największym objętościowo dokumentem odnalezionym w tubie oznaczonej datą 1798 r. jest poszyt 96 kartkowy z 6 pieczęciami lakowymi, 1 opłatkową i 4 tuszowymi, sporządzony w 1822 r. Takie zestawienie dowodzi niezbicie już wcześniej udokumentowaną tezę, że w czasie remontu wieży i gałki jej hełmu w 1822 r., dokonano nie tylko umieszczenia nowej kapsuły, ale dokonano pewnych zamian pomiędzy starą i nową tubą, na których skutek najobszerniejszy dokument z listopada tego roku znalazł się w starszej kapsule.

Reklama - ciąg dalszy wpisu poniżej
Pieczęcie płatkowa i lakowa na dokumencie z 1822r
Pieczęcie płatkowa i lakowa na dokumencie z 1822r

Dokument ten został uroczyście podpisany 7 listopada 1822 r. w brzeskim ratuszu w obecności najważniejszych przedstawicieli władz miasta, ale również wszystkich państwowych instytucji państwa pruskiego działających w Brzegu. Wśród nich znaleźli się przedstawiciele Wyższego Urzędu Górniczego dla Prowincji Śląskiej, Sądu Regionalnego, Sądu Miejskiego, Urzędu Solnego, Rejonowego Urzędu Podatkowego, Sądu Apelacyjnego, przedstawiciele brzeskiego garnizonu z przedstawicielami 10 i 11 batalionu fizylierów, stacjonujących wówczas w Brzegu. Poszyt podzielić można na dwie części, pierwszą sporządził Ernst Koch, ówczesny syndyk i archiwista miejski. Zatytułował ją „Der Magistrat der Stadt Brieg im Jahre Christi 1822 der Nachwelt”, co można przetłumaczyć magistrat miasta Brzegu w roku chrystusowym 1822 dla potomności. Koch, kontynuując dzieło swego poprzednika Glawninga z 1798 r., na ponad pięćdziesięciu stronicach przedstawił w kronikarski sposób dzieje naszego miasta od 1798 r. (czasu sporządzenia ostatniego tego rodzaju dokumentu) do swojej współczesności tj. 1822 r. Z racji znacznie krótszego czasokresu, którym się zajmował jego relacje są bardziej szczegółowe. Opisuje rozwój gospodarczy naszego miasta, wymieniając działające w Brzegu browary, ale skupiając się szczególnie na analizie działalności manufaktur sukienniczych, które rozwijały się na terenie należącym niegdyś do jezuitów i sprzedanym w 1802 r. Benjaminowi Hoffmannowi. Wymienia oczywiście większe pożary w mieście, m.in. pożar południowego skrzydła zamkowego w 1801 r. , pożary z 1803 r., kiedy spłonęło 56 domów, 1804 r. gdy pożar strawił 19 domów i 1806 r. gdy spaliło się aż 59 domów. Wymienia powodzie, które podobnie jak wcześniej nawiedzały nasze miasto.

Dokument z 1822 r. spisany przez burmistrza Johanna Gotlieba Wuttke
Dokument z 1822 r. spisany przez burmistrza Johanna Gotlieba Wuttke

Z relacji Kocha dowiadujemy się o dumie Brzegu z pierwszej otworzonej w marcu 1819 r. kasy oszczędnościowej. Autor podkreśla, że Brzeg był pierwszym miastem na Śląsku, a drugim po Berlinie w królestwie pruskim, gdzie taka instytucja finansowa powstała. Ale sytuacja budżetowa miasta po 1807 r.  nie była w tym czasie najlepsza. Miasto próbowało nawet sprzedać należące do niego wsie Kantorowice i Olszankę. Odnotowuje, iż w 1815 r. wartość parceli w mieście podwoiła się. Na uwagę zasługuje informacja o sfinansowaniu przez jednego z policyjnych urzędników o nazwisku Neugebauer zakupu terenu pod budowę szkoły katolickiej oraz budowie szkoły dla młodzieży ewangelickiej, którą za wszelką cenę, z racji jubileuszu 300-lecia protestantyzmu, planowano ukończyć 1817 r.

Drugą, 43 stronicową część poszytu stanowi relacja ówczesnego burmistrza Johanna Gottlieba Wuttke, w której opisuje on aktualny stan Brzegu w 1822 r. Jest to bardziej sprawozdanie o charakterze statystycznym, stąd różne zestawienia i tabele, które zdominowały tę część sprawozdania. Stąd także wpięta w poszyt obligacja z 1822 r. Na końcu tak przygotowanego poszytu znalazły się podpisy zgromadzonych w listopadzie 1822 r. oficjeli, zaopatrzone dodatkowo w datę i miejsce urodzenia oraz funkcję sprawowaną przez daną osobę (sądzę z nadzieją na łatwą identyfikację w przyszłości).

Wśród kilkudziesięciu podpisów warto wymienić nazwiska niektórych brzeżan: burmistrza Johanna Gottlieba Wuttke, syndyka i archiwisty Ernsta Kocha, Johanna Christiana Gaebla prezesa Komisji Oświecenia, Gottlieba Trautwettera szefa Komisji Bezpieczeństwa, Johanna Christiana Schefflera majora w stanie spoczynku, prezesa urzędu leśnego, Georga Heinricha Kuhnratha szefa Komisji Szkolnej, Augusta Philippa Schmelinga radnego i policjanta, Ludwiga Ferdinanda Eduarda Mützla, szefa Komisji Finansów, brata słynnego brzeskiego rysownika Heinricha Mützla, Carla Wilhelma Englera, szefa Komisji Budowlanej. Warto zauważyć podpisy najzamożniejszych ówczesnych brzeżan Wilhelma Schärfa i Carla Hoffmanna. Dokument zaopatrzony został w kilka pieczęci. Jedną tzw. opłatkową wytłoczoną na kwadratowym kawałku papieru i przyklejoną do strony 162 dokumentu. Jest to pieczęć okrągła z herbem Brzegu w postaci trzech kotwic, w otoku napis: CIVITATIS BREGENSIS SIGILLVUM. Na tej samej stronie jeszcze dwie (większa i mniejsza) pieczęcie lakowe z trzema kotwicami i napisami w otoku: SIGILLVUM CIVITATIS BRIEGENSIS oraz pieczęć tuszowa miasta z orłem pruskim trzymającym herb Brzegu i napisem przy krawędzi: SIGILLVUM CIVITATIS BRIEGENSIS. Na sąsiedniej stronie w górnej partii trzy pieczęcie tuszowe i trzy pieczęcie lakowe, m.in. brzeskiej policji i wyższego urzędu górniczego (cdn.)

Reklama