W ubiegłym roku, a konkretnie 18 czerwca minęło 600 lat, od kiedy to w 1417 r. poświęcony został kościół św. Mikołaja, który budowano przez długie lata od 1370 do 1417 r. Od tego momentu przez kolejne wieki kościół wzbogacał się o różne elementy wystroju, najpierw typowe dla kościoła katolickiego, a po 1517 kościoła protestanckiego. W związku z tym jubileuszem chciałbym w cyklu artykułów zaprezentować poszczególne elementy tego wyposażenia, w znacznej mierze dziś już nie istniejące. Tym razem zaprezentowane zostaną kolejne nie zachowane portrety pastorów i superintendentów wiszące do 1945 r. w zakrystii.
Do końca ostatniej wojny zachodnią, wschodnia i północną ścianę zakrystii zdobiły portrety pastorów i superintendentów pełniących te funkcje od XVI do połowy XX w. Począwszy od lat 70-tych XIX w. były to przeważnie portretowe fotografie. Tworzyły one galerię, którą uzupełniały portrety Lutra i Melanchtona, jako wybitnych teologów i duchownych luterańskich. W poprzednim numerze omówione zostały najstarsze portrety. Teraz kontynuujemy ten przegląd.
Kolejny portret największy z całego zespołu (195 x 127 cm) z bogatą złocona ramą z motywami rocaillu (grzebienia) ukazywał pastora Johanna Caspra Lessela w czarnej todze i księgą na stole. Urodził się 2 lutego 1695 r. jako syn Kaspara dworskiego i miejskiego krawca i jego żony Marii z domu Beer. Uczył się najpierw w brzeskim gimnazjum, wiele zawdzięczając rektorowi szkoły Thilo von Thilenau. W 1713 r. rozpoczął naukę w Jenie, gdzie uczęszczał na wykłady m.in. D. Budeuma i Danza. W 1717 r. powrócił do Brzegu, w następnym roku został adiunktem superintendenta Beera. W 1721 r. objął funkcję diakona, w 1728 archidiakona, a 1734 r. pastora w kościele św. Mikołaja. W 1735 r. z rąk cesarza Karola VI otrzymał tytuł superintendenta, a w następnym roku funkcję pierwszego asesora na konsystorzu. Po utworzeniu w 1742 r. nadkonsystorza we Wrocławiu został mianowany inspektorem Królewskiego Gimnazjum w Brzeg, a po utworzeniu nadkonsystorza w Opolu w 1744 r. został mianowany jego radcą. Zmarł 25 maja 1752 r. Jego pierwszą żona była Beate Elisbaeth (zm. 6.11. 1745), najmłodsza córka brzeskiego superintendenta Puschmanna, którą poślubił 21 kwietnia 1722, z którą miał córkę Sophie Beate. W 1752 r. poślubił Sophie Christine wdowę Pohl, córkę Christiana Hentschel, z którą żył zaledwie czternaście tygodni.
Następny portret z cyklu (125 x 87 cm) to portret M. Christiana Ephraima Peuckera, który urodził się w Szydłowicach 2 czerwca 1713 r. Jego ojcem był tamtejszy pastor Christian, a matką Theodore Helene z domu Ritzing. Najpierw uczył się w brzeskim gimnazjum, a potem od 1732 r. kontynuował naukę na uczelni w Wittemberdze, gdzie słuchał wykładów m.in. Aibicha i Zeibicha. 2 października 1735 r. uzyskał tytuł magistra jako najlepszy spośród 40 absolwentów. Po powrocie przez dwa lata opiekował się chorym ojcem w Szydłowicach i tam głosił swoje pierwsze kazania. W kwietniu 1737 r. został zaproszony przez radnych do Brzegu, gdzie objął funkcję diakona, od 1742 r. archidiakona, a od 1752 r. pastora. 20 grudnia 1755 r. został superintendentem i członkiem nadkonsystorza. Zmarł 30 października 1756 r.
Kolejny portret ukazujący pastora w czarnej todze, na tle książek, w bogatej ramie z rocaillu i motywów kwiatowych, ufundowany został przez starszych gminy Trampa i Braunerta w 1795 r. Przedstawia Dawida Benjamina Strodta, który urodził się 7 listopada 1708 r. we Wrocławiu. Jego ojciec Johann Dawid był kupcem i handlowcem, a matka Christine Marie była córką Tobiasa Löwe pastora ze Strzelina. Podstawy teologii poznawał w gimnazjum Św. Elżbiety we Wrocławiu, od wiosny 1730 r. rozpoczął studia w Lipsku, a od 1731 w Jenie, gdzie słuchał wykładów najwybitniejszych teologów i filozofów tamtych czasów. Z polecenia von Prittwitza w 1734 r. został pastorem w Krzyżowicach, skąd w 1742 r. trafił jako diakon do kościoła św. Mikołaja, gdzie w 1752 objął funkcję archidiakona, a 14 listopada 1756 pastora. Fryderyk II mianował go superintendentem i członkiem Nadkonsystorza oraz inspektorem Królewskiego Gimnazjum w Brzegu. Ożenił się pierwszy raz 10 stycznia 1736 r. z córka pastora z Pogorzeli Christiana Gottfrieda Domaratiusa Johanną Renatą (zm. 1759), a drugi raz z 5 listopada 1760 r. z wdową Peucker, z domu Hartmann. Zmarł w 1795 r.
Następny portret (90 x 76 cm) przedstawiał jego syna Dawida Benjamina Strodta Juniora, który urodził się w Brzegu 27 kwietnia 1743 r. Początkowo pobierał nauki w brzeskim gimnazjum, a od 1762 na uniwersytecie w Halle, skąd powrócił do Brzegu w 1764 r. W 1767 powołany na stanowisko kapelana w oddziale kirasjerów w Raciborzu, gdzie pracował przez pięć lat. W 1769 r. poślubił Johannę Julianę Hirt. W 1772 r. został powołany na stanowisko diakona w kościele św. Mikołaja. Od 1795 do swej śmierci w 1797 r. pełnił funkcję superintendenta i radcy nadkonsystorza.
Ostatni sportretowany (88 x 71 cm) z zespołu w zakrystii to Chrystian Gottlob Nagel, który urodził się w 6 lutego1753 r. W latach 1752-1763 uczył się w brzeskim gimnazjum, a potem do 1766 r. teologię na uniwersytecie w Halle. W 1768 r. powołany na stanowisko kapelana w regimencie piechoty w Brzegu. W 1777 r. poślubił Eleonorę córkę pastora Christaina Gottlieba Scholtza. Od 1797 r. aż do swej śmierci 3 sierpnia 1818 r. pełnił funkcje superintendenta w Brzegu. W kolejnym numerze przedstawione zostaną zniszczenia wojenne kościoła św. Mikołaja.
Romuald Nowak