To już 8. analiza skarbów znalezionych w kapsułach czasu brzeskiego ratusza. Tym razem, historyk Romuald Nowak dzieli się z czytelnikami portalu Brzeg24.pl informacjami o znaleziskach dotyczących lokalnej prasy z początku XIX w. wydawanej na Śląsku i w Brzegu.
Kapsuła pakowana w 1822 r., w przeciwieństwie do poprzedniej zawiera bardzo dużo drukowanych pism z epoki. Są to w przeważającej części periodyki, które ukazywały się wtedy w Królestwie Pruskim, w Prowincji Śląskiej i mieście Brzegu. Do najcenniejszych zaliczyć trzeba druk okolicznościowy (2 egzemplarze tej samej karty, wym.: 23 x 18 cm)
upamiętniający uroczystość zakończenia remontu wieży brzeskiego ratusza w 1822 r., w którym wyrażone zostało życzenie, aby wieża w przyszłości była chroniona od różnych nieszczęść. Potem w ośmiu punktach wymienia się w formie zawołań wszystkie osobistości, począwszy od ówczesnego króla Fryderyka Wilhelma, domu królewskiego, rządu w Berlinie, władz miasta Brzegu, radnych jego mieszkańców, oraz autora druku okolicznościowego. W trzeciej części druku umieszczony został wiersz: Boże błogosław to stare miasto / i tych którzy w nim mieszkają / również bardzo szlachetną, mądrą Radę Miejską / wszystkich, którzy chcą osiągnąć niebo. Na jednej z kart widnieje podpis brązowym ołówkiem Joseph Dornas, być może autora tego okolicznościowego druku.
W tubie znalazły się także aktualne wydania lokalnej brzeskiej prasy, praprzodków m.in. „Panoramy”. To wydany w listopadzie 1822 r. 44 numer „Der Brieger Bürgerfreund” (Brzeski Przyjaciel Obywatelski), pisma o lekkiej formie wydawanego od 1809 r. przez profesora brzeskiego gimnazjum Johanna Wilhelma Sauermanna, potem kontynuowanego przez znanego z poprzednich omówień Glawninga, a od 1821 r. redagowanego przez Andreasa Boysena. Od 21 rocznika w 1829 pismo zmieniło nazwę na „Briegisches Wochenblatt für Leser aus allen Ständen” (Brzeski tygodnik dla czytelników ze wszystkich stanów).
W tubie znalazła się też całkowita nowość na lokalnym rynku prasowym, 6 numer wydawanego od 3 października 1822 r. brzeskiego tygodnika (papier czerpany, wym.: 25 x 20,5 cm), ukazującego się w każdy czwartek „Briegische Erholungen – ein Unterhaltungsschrift für Leser aus allen Ständen” (Brzeski wypoczynek – czasopismo dla zabawienia czytelników ze wszystkich stanów), redagowane i wydawane przez Franza Ulferta i Karla Falcha. Nie cieszyło się niestety zbytnią popularnością i zakończyło swój żywot w 1827 r. Z brzeskich akcentów wspomnieć trzeba o „Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Breslau” (Kartki urzędowe Królewskiej Rejencji we Wrocławiu), wydawanego w Rejencji Śląskiej, od 1816 pisma o charakterze edukacyjno-informacyjnym. Od 1819 obowiązywał nakaz czytania go na sesjach magistratu i w gromadach wiejskich. W prawym górnym rogu została dopisana odręcznie data 5 listopada 1822 r. i podpis ówczesnego burmistrza Wuttke.
Dopisek posiada także wciśnięty do tuby, liczący 626 strony (wym.: 17,5 x 10,5 x 3,5 cm) urzędowy spis instytucji śląskich z 1822 r. (Schlesische Instanzien-Notiz oder Verzeichnis…). Pozostawił go brzeski obywatel i mistrz introligatorski Franz Gottfried Leutztling (Dieser Instanzien Notiz / ist abmachen von / Franz Gottfried Leutztling / Bürger und Buchbinder / Meister zu Brieg / geboren 19 Nov: 1775 / Brieg 5. Nov. 1822)
W tubie umieszczone zostały także aktualne prowincjonalne periodyki. Numer 174 z 4 listopada 1822 r. ukazującego się od 1820 r. z inicjatywy Carla Schalla pisma „Neue Breslauer Zeitung” (7 kart, wym.23,5 x 20,5 cm), od 1828 r. jako dziennika pod nazwą
„Breslauer Zeitung”. Nie mogło zabraknąć najstarszej i najdłużej wydawanej śląskiej gazety „Privilegierte Schlesische Zeitung”, wydawanej w wydawnictwie Kornów od 1740 r., w 1766 r. przemianowanej na powyższy tytuł, a od 1848 r. funkcjonującego jako „Schlesische Zeitung”. Numer 130 z tuby nosi datę 4 listopada 1822 r. (wym.: 22 x 19,5 cm). W zestawie nie mogło zabraknąć dzienników centralnych, wydawanych w stolicy Królestwa Prus w Berlinie. Wśród nich „Berlinische Nachrichten von Staats- und gelehrten Sachen” (Berlińskie wiadomości o sprawach państwa i nauki) gazeta, którą założył w 1740 r. Fryderyk II i jego minister Heinrich von Podewils (nr 132 z 2 listopada 1822, wym. 22,3 x 18,7 cm). Król zakazał Podewilsowi stosować cenzury wobec spraw niepolitycznych, ponieważ jak wyjaśniał „jeśli gazety są interesujące nie trzeba wobec nich stosować nacisków”.
Drugim berlińskim pismem z tuby jest „Allgemeine Preußische Staatszeitung” (Powszechna pruska państwowa gazeta) z 2 listopada 1822 r. (wym.: 36 x 21 cm). Pismo wydawane było od 2 stycznia 1819 r. przez rząd pruski. Umieszczano w nim oficjalne państwowe stanowiska w różnych kwestiach politycznych, publikowano ustawy i rozporządzenia, opinie przyjazne rządowi.
Przegląd prasy z tuby brzeskiego ratusza pokazuje, iż już wtedy drukowane lokalne i państwowe gazety stanowiły ważny czynnik opiniotwórczy, przekazując jednocześnie mieszkańcom naszego miasta najważniejsze informacje dotyczące ich codziennego życia. Za tydzień o kolejnych numizmatach z tuby (cdn).