Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
Przed 290 laty w Brzegu powstał pierwszy oficjalny urząd pocztowy, dzięki któremu ówcześni mieszkańcy naszego miasta mogli regularnie pocztę wysyłać i otrzymywać, a dzięki pocztowym dyliżansom mogli także podróżować niemal po całej Europie. Ta rocznica stanowi doskonałą okazję do przedstawienia historii działalności pocztowej w naszym mieście. Poprzednio przedstawione zostały dzieje poczty w początkach XIX w. Teraz chciałbym przedstawić jak funkcjonowała brzeska poczta około połowy XIX w.
Ze źródeł wiadomo, że od 6 września 1845 r. do wszystkich miejscowości wokół Brzegu listy doręczało tylko czterech listonoszy. Nowe połączenia kolejowe Brzegu sprawiły, iż powiększyły się
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
znacznie możliwości komunikacyjne mieszkańców naszego miasta. Technika doręczania była coraz sprawniejsza i szybsza, niezależna od kondycji koni w zaprzęgach. To wszystko wymagało usprawnienia całego systemu. Dlatego ustawą z dnia 21 grudnia 1849 r., z datą ważności od 1 stycznia 1850 r. w Królestwie Pruskim wprowadzono nowe, bardziej uproszczone opłaty listowe. Generalny Urząd Pocztowy rozpoczął od 15 listopada masową produkcję i sprzedaż znaczków. W dniu 6 kwietnia 1850 r. podpisany został pierwszy traktat Pocztowej Unii Niemiecko-Austriackiej zawartej przez Heinricha Schmückerta. Wszystkie urzędy pocztowe były podporządkowane Urzędowi Generalnej Poczty z siedzibą w Berlinie. Wprowadzono do życia na początku 26 Dyrekcji Pocztowych (docelowo w sumie było ich 33), a administracja została zdecentralizowana. Dla każdego landu-prowincji ustanowiono nową dyrekcję. Wszystkie urzędy pocztowe były podporządkowane tzw. Oberpostdirektion. Poczta w Brzegu podlegała w tym czasie bezpośrednio dyrekcji we Wrocławiu.
W dzienniku urzędowym z dnia 21 lipca 1850 r. opublikowano wprowadzenie czterech klas urzędników w podległych urzędach pocztowych. Urzędnicy pocztowi 1 i 2 klasy byli nominowanymi urzędnikami państwowymi, ze wszystkimi z tym związanymi przywilejami. Szef ekspedycji pocztowej 3 klasy był powoływany w szczególnych przypadkach np. jako Szef Biura Spedycyjnego lub jako Naczelnik Poczty. Naczelnik otrzymał oficjalny tytuł poczmistrza i urzędnika prowincjonalnego wyższej klasy. Brzeska poczta otrzymała rangę urzędu II klasy. Znamy nawet nazwiska dwóch ówczesnych woźniców pocztowych Tanselta i Wanjeschewsky’ego, byłych członków wojskowej orkiestry, którzy na krótkiej trasie od mostu na Odrze do urzędu przy ul. Reja podawali przesyłki adresatom z ulicy do okien mijanych domów.
Dziennik Urzędowy Północno-Niemieckiej Administracji Pocztowej nr 1 z dnia 1 stycznia 1868 r. zarządzeniem nr 1 informował o przejęciu Naczelnej Dyrekcji Poczty we Wrocławiu wraz z jej wszystkimi placówkami pocztowymi, w tym urzędu pocztowego II klasy w Brzegu. Krótki, bo tylko trzyletni okres działalności tego Związku (01.01.1868 r. – 11.05.1871 r.), zapisał się wieloma zmianami oraz nowościami dotyczącymi działalności poczty. Wybitnym organizatorem poczty niemieckiej był w tym czasie Heinrich Stephan, który został jej generalnym poczmistrzem. Stworzył on jednolite prawo pocztowe stanowiące podstawę działalności przyszłej Poczty Rzeszy. Wprowadził też wiele nowości. To on w 1865 r. na Prusko-Austriackiej Konferencji Pocztowej w Karlsruhe zaproponował wprowadzenie do obiegu karty pocztowej. Do tego wprowadził takie nowości jak zlecenie pocztowe, pobranie pocztowe, pocztę pneumatyczną. Był też inicjatorem i współtwórcą Światowego Związku Pocztowego (Union Postale Universelle). W 1871 po zjednoczeniu Niemiec i po przejęciu administracji pocztowej Północno-Niemieckiego Związku Pocztowego przez pocztę Rzeszy Niemieckiej, w pierwszym jej zarządzeniu z dnia 23 maja 1871 r. (Dziennik Urzędowy nr 1 z dnia 12 czerwca 1871 r.), zmieniono oznaczenia klas urzędów pocztowych. Ekspedycje pocztowe I klasy stały się administracjami pocztowymi, natomiast ekspedycje pocztowe II klasy przekształcono w ekspedycje pocztowe lub w nowo powstałe placówki pocztowe, co dotyczyło także urzędu w Brzegu.
Jeszcze za poczmistrza Mehlisa w 1853 r. rozpoczęto budowę nowego budynku, który z własnej inicjatywy i na własny koszt wzniósł przy Paulauerstr. 12 (obecnie Dzierżonia) mistrz murarski
Reinsch. W 1854 r. przeniesiono do niego urząd pocztowy, który pozostawał w tym miejscu do momentu przeniesienia urzędu do dzisiejszego budynku w 1889 r., a w jego miejsce urządzono funkcjonujący do końca ostatniej wojny lombard (Pfandleihamt). Kolejnymi brzeskimi poczmistrzami byli von Waldow (1853-1868), Wille (1869-1873), i dr Zucker (1873-1887). Na szczególną uwagę zasługuje ten ostatni. Jako lekarz wojskowy uczestniczył on w wojnie prusko-austriackiej 1866 r. Ciężko rannemu na polu walki amputowano nogę. Wtedy bez reszty poświęcił się służbie pocztowej. Dla młodego poczmistrza służba państwu były najważniejsza. U swych podwładnych cenił punktualność i sumienność, wymagał od nich nienagannych manier i wzorowego stroju. Sam przychodził do pracy w mundurze, a protezę zakładał tylko od święta. Pocztą zajmował się też naukowo, a w 1875 r. przygotował znaną w całych Niemczech rozprawę doktorską „Charakter listowej i pocztowej działalności, cele i określone rodzaje”. Na przykładzie działalności brzeskiego urzędu pocztowego dokonał analizy kierunku wysyłki listów i innych usług pocztowych. W oparciu o dane statystyczne wykazał, iż dzięki zakładom pasamonniczym Roberta Schärffa i fabryce Molla, w Brzegu pracowało wielu robotników spoza naszego miasta, z różnych prowincji Niemiec, ale także z zagranicy, w tym wielu Austriaków i Polaków. To oni głównie wysyłali listy i przekazy pieniędzy do swoich rodzin. Miesięcznie było to blisko 1200 przekazów, a Austria była w tym czasie najbardziej popularnym kierunkiem ich wysyłki. (cdn)
Romuald Nowak
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |