Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
Przed 290 laty w Brzegu powstał pierwszy oficjalny urząd pocztowy, dzięki któremu ówcześni mieszkańcy naszego miasta mogli regularnie pocztę wysyłać i otrzymywać, a dzięki pocztowym dyliżansom mogli także podróżować niemal po całej Europie. Ta rocznica stanowi doskonałą okazję do przedstawienia historii działalności pocztowej w naszym mieście. Poprzednio przedstawione zostały dzieje poczty w 2 poł. XIX w. Teraz chciałbym przedstawić jak funkcjonowała brzeska poczta po zjednoczeniu Niemiec.
Działalność brzeskiej poczty w ramach niemieckiej struktury Reichs-Post zbiegła się z czasem, kiedy kierował nią wspomniany w poprzedniej części poczmistrz dr Zucker. W tym czasie musiały istnieć w Brzegu co najmniej dwie placówki pocztowe w tym jedna dworcowa od 1855 r., funkcjonująca w budynku dawnego dworca przy ul. Kolejowej. W 1870 r. wybudowano przy nowym dworcu stacji kolejowej pawilon poczty dworcowej (zachowany do dziś). Parterowy, pięcioosiowy budynek na planie kwadratu, nakryty czterospadowym, dość płaskim dachem obsługiwał głównie pocztę
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |
docierającą do naszego miasta pocztowymi wagonami kolejowymi. Cały licowany był cegłą klinkierową, z wyróżnioną partią cokołową i zwieńczeniem w formie fryzu, przerywanego okrągłymi tondami. Okna i otwór wejściowy zwieńczone są półokrągłymi łukami. Jedyną formą dekoracji elewacji było siedem pasów z ciemniejszej cegły i podokienniki, wypełniane ceramicznymi płycinami dekorowanymi motywami roślinnymi. We wnętrzu znajdowała się hala dla przesyłek przychodzących, ich sortownia i pomieszczenia ekspedycji, w których kierowano przesyłki do poszczególnych placówek w powiecie, w tym do poczty głównej. Po prawej stronie od wejścia znajdowało się wielofunkcyjne okienko, w którym obsługiwano klientów poczty. Z oryginalnych elementów zachowała się do dziś jedynie obudowa wlotu do skrzynki na listy. W lipcu 1945 r. ponownie zaczął pełnić swoje normalne funkcje jako Urząd Pocztowy Brzeg 2. Pod koniec XX w. wydawał się już jednak za mały i mało funkcjonalny i dlatego zdecydowano się na jego rozbudowę. Według pierwotnych planów pomiędzy ceglanymi budynkami poczty i dworca miał stanąć „nowoczesny”, prosty, tynkowany pawilon przylegający do starej poczty. Na całe szczęście ostre protesty Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Brzegu zmusiły Dyrekcję Okręgu Poczty Polskiej w Katowicach do zmiany planów i budowę piętrowego budynku, który w swej formie z łukowymi oknami, choć trochę nawiązywał do stylu sąsiednich budynków. W dniu 1 września 1993 r. obsłużono w nowych pomieszczeniach pierwszych klientów.
W dniu 16 września 1876 urząd dworcowy został wzbogacony o wysokiej klasy telegraf. W takiego typu urządzenie wyposażono już wcześniej 8 października 1875 pocztę przy Paulauerstr. (obecnie ul. Dzierżonia). Nadawanie telegramów stało się w Brzegu niezwykle popularne. W pierwszym roku kiedy zaczęto je stosować nadano ich w brzeskim urzędzie 7024, a mieszkańcy naszego miasta otrzymali ich 7037. Za naczelnika Zuckera dokonano też formalnego połączenia poczty z ekspedycją pocztową, która do tej pory znajdowała się przy ulicy Wojska Polskiego (Zollstrasse 12). Koszt wynajmu pomieszczeń urzędu pocztowego w kamienicy przy Paulanerstr. 12 (obecnie Dzierżonia) był jednak niezwykle wysoki i wynosił 2418 marek, a wkrótce uległ podwyższeniu. Dlatego już za dyrekcji Zuckera zaczęto myśleć o budowie nowego gmachu poczty, którego właścicielem byłaby sama dyrekcja poczty. Wpływ na takie myślenie miały zapewne także statystyki, które jako pierwszy
w swych sprawozdaniach opublikował następca Zuckera na stanowisku dyrektora brzeskiej poczty Schellas. Porównał on liczby usług pocztowych w brzeskim urzędzie pocztowym w latach 1874 i 1888. W 1874 Brzeg liczył 15 369 mieszkańców, a powiat brzeski 25 021. W tym czasie mieszkańcy mogli wrzucać przesyłki do 8 skrzynek, a urząd pocztowy obsługiwało 8 urzędników i 20 współpracowników. Ta niewielka grupa pracowników przyjęła 458 730 listów, a ekspediowała 441 468. Niezwykle popularne były pocztowe przekazy pieniężne, przyjęto ich 21 954, a wyekspediowano 21 569. Imponująca jest liczba dostarczanych w tym czasie przez brzeską pocztę egzemplarzy gazet 4 849. Były to zarówno gazety wydawane w Brzegu jak np. „Oderbaltt”, który ukazywał się przez dziesięć lat dwa razy w tygodniu, „Stadtblatt”, który drukowany był przez prawie dwadzieścia lat, „Kreisblatt”. Oczywiście listonosze roznosili też lokalną prasę (głównie wrocławską) codzienną jak np. „Schlesische Zeitung”, „Breslauer Zeitung”, a berlińskie dzienniki docierały do Brzegu z zaledwie jednodniowym opóźnieniem. Pojawiały się w prenumeracie pocztowej także pisma w języku
polskim, a to z racji wielu zatrudnionych w brzeskich fabrykach polskich robotników. Te liczby muszą imponować, nawet dzisiejszej poczcie. Kiedy jednak porówna się je z danymi statystycznymi, sporządzonymi 14 lat później w 1888 r. to wydają się one niewielkie. Ludności w naszym regionie przybyło niewiele, bo przeszło 3 000, a pocztowe statystyki w prawie wszystkich segmentach uległy podwojeniu. Przybyło skrzynek pocztowych, ich liczba zwiększyła się z 8 do 15, podwojeniu uległ też stan osobowy brzeskiej poczty do 18 urzędników i 36 współpracowników. Nie może to jednak dziwić, gdyż podwojona została także liczba przyjętych listów do 841 256, a wysłanych do 839 540. Przeciętny ówczesny mieszkaniec naszego regionu (od niemowlaka do starca) wysłał więc w 1888 r. 30 przesyłek listowych. Nie może więc dziwić liczba kartek pocztowych i widokówek naszego miasta, które znajdowały się w tym czasie w obiegu (ponad 2500 wzorów). Pięciokrotnie do 3074 wzrosła przyjętych nietypowych zleceń pocztowych, a wyekspediowanych ponad dziesięciokrotnie z 345 do 4578. Trzykrotnie zwiększyła się liczba przyjętych i wysłanych przekazów pieniężnych, odpowiednio do 60 416 i 55 699. Imponująca jest natomiast liczba rozniesionych przez brzeskich listonoszy w 1888 r. egzemplarzy różnego rodzaju gazet. W ciągu czternastu lat ta liczba zwiększyła się trzydziestokrotnie do 117 282 egzemplarzy. Najmniejszy wzrost zanotowano przy wysyłce i przyjęciu telegramów. Wiązało się to niewątpliwie z kosztem ich nadania, dlatego wzrost był mniejszy. Brzeżanie nadali w 1874 r. 7 363 telegramy, a czternaście lat później 12 000. Te wszystkie imponujące statystyki sprawiały, iż w centralnej Dyrekcji Poczty w Berlinie, nikt nie miał wątpliwości o konieczności budowy w Brzegu nowego gmachu poczty i rezygnacji z wynajmowania pomieszczeń w budynku przy Paulauerstr 12. O tym jednak w następnym numerze. (cdn)
Romuald Nowak
|
Materiał wyborczy KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW PRZYJAZNA GMINA DAMIAN MACHETA |