W ostatnim czasie przedstawiciele władz, różnego rodzaju instytucji i mediów sporo miejsca poświęcają tematowi segregacji odpadów. Okazuje się, że Polacy wciąż mają problem z właściwą segregacją, umieszczaniem odpadów w odpowiednich pojemnikach, a co za tym idzie właściwego oddzielania tych śmieci, które nadają się do powtórnego przetworzenia od tych, które się nie nadają. Niewłaściwe wyrzucanie odpadów przekłada się na większe koszty ich wywozu i utylizacji. Jest też nieekologiczne, dlatego warto dobrze poznać zasady segregacji i stosować je na co dzień. Jak to robić?
O tym, że właściwa selekcja odpadów jest działaniem ekologicznym warto na początek zauważyć, że segregując śmieci zmniejszamy ich ilość i szkodliwość tych odpadów, które trafiają na składowiska. Dzięki selektywnej zbiórce możemy – z pozornie do niczego się nienadających śmieci – uzyskać wiele surowców wtórnych. Można je potem ponowie wykorzystać, a ich przetworzenie wymaga mniejszego nakładu energii, materiałów i finansów niż w przypadku ich produkcji od zera. Przykładowo, jeśli odzyskamy szkło tylko z jednej butelki – po napoju, płynie, etc. – możemy zaoszczędzić tyle energii ile w cztery godziny zużywa stuwatowa żarówka świecąca bez przerwy! Jeszcze więcej korzyści jest np.
z recyklingu aluminium. Odzyskując go ze złomu można zaoszczędzić aż 95% energii, która potrzeba jest do wyprodukowania aluminium z rudy boksytu. Oprócz tego emitowanych jest ponad 90% mniej zanieczyszczeń powietrza i wody.
Gospodarowanie odpadami, bioodpady, recykling – podstawowe pojęcia związane z segregacją
W generalnym ujęciu gospodarowanie odpadami to nic innego jak właściwe zbieranie, transport i przetwarzanie odpadów. Dodatkowo, to także nadzór nad tym procesem oraz działania polegające na organizacji lub współpracy z miejscami, w których odpady są unieszkodliwiane, a następnie sprzedawane lub poddawane recyklingowi.
Ważnym pojęciem, a właściwie postacią, w temacie właściwej segregacji jest sam wytwórca odpadów. Jest nim każdy kto produkuje odpady – człowiek, firma, instytucja. Wytwórca przeprowadza także wstępną obróbkę odpadów, miesza je, zmienia ich skład – jak np. firma realizująca budowy różnego rodzaju.
Warto zauważyć także, że szczególnym rodzajem śmieci są odpady komunalne, czyli takie, które powstają w gospodarstwach domowych. To także odpady, które nie zawierają niebezpiecznych składników, pochodzące od innych wytwórców odpadów, ale ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Przygotowując się do segregacji śmieci warto także poznać pojęcie biodegradacji. Jest to bowiem proces, który polega na chemicznym rozkładzie materiału pod wpływem działania organizmów żywych, który prowadzi do utraty właściwości fizycznych. Z procesem tym związany jest szczególny rodzaj śmieci zwany bioodpadami. Są to odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu i beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów, takie jak np. odpady z parków i ogrodów, czy artykuły spożywcze i kuchenne.
Wiedząc zatem czym są odpady komunalne, kim jest wytwórca odpadów, na czym polega biodegradacja, warto zatem przyjrzeć się bliżej recyklingowi.
To działanie, dzięki któremu można odzyskać i ponownie przetworzyć odpady na produkty, substancje, czy materiały, by znów pełniły swoją funkcję lub zyskały nową. Podsumowując, dzięki recyklingowi możemy odzyskać ze śmieci składniki, które ponownie trafią do produkcji i dalej do konsumentów.
By jak najwięcej odpadów udało się zrecyklingować, niezbędne jest selektywne ich zbieranie – odpowiednie segregowanie.
Jak prawidłowo segregować odpady? Gdzie wyrzucić, np. karton po mleku, który wewnątrz wyścielony jest aluminium?
Szczegółowe zasady prawidłowej segregacji i gospodarowania odpadami określono w rozporządzeniu Ministra Środowiska, które opublikowane zostało 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2017 r. poz. 19). W rozporządzeniu określono główną zasadę, tzw. Jednolitego Systemu Segregacji Odpadów. Mianowicie jest to zasada, która mówi o tym, że należy oddzielać surowce od odpadów, których nie da się powtórnie przetworzyć. Wśród surowców, które można ponownie wykorzystać ministerstwo wymienia, m.in. tworzywa sztuczne, metale, papier, opakowania szklane i odpady biodegradowalne.
Dzięki odseparowaniu tychże surowców od innych odpadów, można je ponownie, efektywnie wykorzystać. Warto zauważyć, że ich ponowna eksploatacja nie oznacza utraty jakości tych surowców.
W rozporządzeniu Ministra Środowiska wspomniano także o tzw. odpadach niebezpiecznych. Należą do nich m.in. zużyte akumulatory, baterie, leki (przeterminowane), odpady po chemikaliach (zwłaszcza żrących, jak np. środki ochrony roślin), sprzęty elektroniczne – elektroodpady. Tu warto zapamiętać, że tych śmieci nie wolno wyrzucać do pojemników na odpady zmieszane. Oddać je można do specjalnych punktów (w sklepach z elektroniką – sprzęt RTV, AGD, aptekach – leki) oraz tzw. PSZOK-ów (Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych), za organizację których odpowiedzialne są gminy.
W wyżej wymienionym rozporządzeniu określone są także rodzaje pojemników na odpady. Jeśli dobrze wczytamy się w zasady i zapamiętamy, jakie odpady można umieszczać, w poszczególnych pojemnikach, to właściwie będziemy potrafili odpowiednio segregować śmieci! To prostsze niż może się wydawać. Wymaga jednak nieco zaangażowania, od wszystkich osób produkujących śmieci.
W wiatach śmietnikowych zauważyć można takie rodzaje pojemników jak pojemniki na: metale i tworzywa sztuczne; papier; szkło; odpady biodegradowalne; odpady zmieszane. W większości przypadków pojemniki te są oznaczone kolorami i napisami sugerującymi jakie śmieci można do nich wrzucać.
Są jednak odpady, które mogą powodować jednak problemy, bo gdzie np. wyrzucić karton po soku, czy mleku, który na zewnątrz jest z kartonu, a w środku wyścielony jest aluminium? Umieścić go w koszu na papier, tworzywa sztuczne, czy odpady zmieszane? Otóż okazuje się, że tego typu karton to odpad określany jako „wielomateriałowy” i wyrzucić go należy do pojemnika na tworzywa sztuczne. Problematyczna wydaje się też decyzja, gdzie wyrzucić, np. słoik po ogórkach, czy tłustych sosach – do odpadów zmieszanych, czy szkła? Otóż po pierwsze – nie trzeba go myć, bo zostanie oczyszczony w sortowni, po drugie – jeśli jest pusty to należy go wyrzucić do pojemnika na odpady szklane. W ogóle warto zapamiętać, że żadnych opakowań nie trzeba myć, przed ich wyrzuceniem.
Prawidłowa segregacja
Przy segregowaniu domowych odpadów warto zapamiętać kilka zasad odnośnie tego, do którego pojemnika wrzucać konkretne odpady. Ministerstwo Środowiska prowadzi portal informacyjny dotyczący właściwej segregacji śmieci, pod adresem internetowym https://naszesmieci.mos.gov.pl znaleźć można wszystkie niezbędne informacje dotyczące tego tematu. Opublikowano tam także najważniejsze informacje dotyczące sposobu segregacji.
Gdzie umieścić konkretne odpady? Do pojemnika na metale i tworzywa sztuczne można wyrzucać plastikowe butelki po napojach (odkręcone, zgniecione), plastikowe opakowania (po produktach spożywczych, opakowania wielomateriałowe – kartony po sokach, mleku), opakowania po środkach czystości i kosmetykach (proszkach do prania, szamponach, itd.). Oprócz tego umieścić tam można także foliowe torby, reklamówki, puszki i folie aluminiowe, metale kolorowe, zakrętki po słoikach, itp. Nie można natomiast wyrzucać do nich, m.in. butelek i opakowań z zawartością, zabawek z plastiku opakowań po lekach, artykułów medycznych, opakowań po olejach silnikowych, części samochodowych, baterii, akumulatorów, czy opakowań po farbach i sprzętu RTV i AGD.
Nie należy wyrzucać: butelek i pojemników z zawartością, plastikowych zabawek, opakowań po lekach i zużytych artykułów medycznych, opakowań po olejach silnikowych, części samochodowych, zużytych baterii i akumulatorów, puszek i pojemników po farbach i lakierach, zużytego sprzętu elektronicznego i AGD.
Do pojemnika na papier wyrzucać można, m.in. papierowe opakowania, karton, tekturę, ulotki, gazety, papier szkolny, biurowy, zadrukowane kartki, zeszyty, etc. Nie wolno natomiast wyrzucać tam ręczników i chusteczek papierowych (zużytych), lakierowanego papieru i papieru powleczonego folią, papieru zabrudzonego tłuszczem, worków po cemencie, kartonów po napojach, brudnych papierowych naczyć, itd.
W kontenerze na szkło umieszczamy natomiast butelki i słoiki, szklane opakowania po kosmetykach. Nie wyrzucamy tam natomiast: żarówek, świetlówek, szkła okularowego, żaroodpornego, szyb okiennych, butelek po rozpuszczalnikach, lekach, olejach silnikowych, monitorów, lamp, ceramiki, doniczek, kryształów ani porcelany.
W pojemniku na odpady biodegradowalne natomiast umieszczać można odpadki warzywne i owocowe, w tym tzw. obierki, trawę, liście, trociny, drewno (ale tylko niezaimpregnowane), gałęzie, ścięte krzewy. Nie wolno natomiast wyrzucać tam m.in.: kości zwierzęcych, oleju, odchodów zwierząt, popiołu, leków, ziemi i kamieni i innych. Co warto zauważyć, niektórzy użytkownicy wyrzucają odpady biodegradowalne w foliowych torebkach. Najlepiej jednak wysypywać te odpady bezpośrednio do pojemnika, bez woreczka.
W ostatnim typie pojemników, tj. na odpady zmieszane umieścić można wszystko czego nie można odzyskać drogą recyklingu (oprócz odpadów niebezpiecznych).
Informacje na temat prawidłowej segregacji sprawdzić można na ministerialnej stronie internetowej https://naszesmieci.mos.gov.pl. Szczegóły dotyczące selekcji odpadów powinny także publikować gminy na swoich stronach internetowych.
Jak segregować. Krok po kroku
Dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu
Źródła (wszystkie według stanu na 30.06.2020):
1. Portal informacyjny Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Klimatu dot. segregacji odpadów: https://naszesmieci.mos.gov.pl
2. Portal komunalny.pl: https://portalkomunalny.pl/segregacja-smieci-2020-jak-segregowac-odpady-390215/
3. Strona informacyjna Częstochowskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego Sp. z o.o. - http://edu.czpk.czest.pl/jak-zbierac-selektywnie/jak-poprawnie-segregowac.html
4. Rozporządzenie MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2017 r. poz. 19) - http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000019/O/D20170019.pdf