Kilka dni temu wojewoda opolski stwierdził nieważność uchwały w sprawie warunków przyznania mieszkańcom gminy Skarbimierz świadczenia pieniężnego z tytułu zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy. Wszystko dlatego, że organ nadzorczy uznał istotne naruszenie prawa w zapisach tej uchwały. Co ciekawe, radca prawny zatrudniony przez wójta Pulita twierdził, że uchwała jest dobrze napisana.
O co chodzi? Podczas sesji Rady Gminy Skarbimierz w dniu 21 marca br., radni procedowali nad projektem uchwały przygotowanym przez Andrzeja Pulita. Dokument miał sprawić, że mieszkańcy gminy, za pomoc uchodźcom z Ukrainy, otrzymają finansowe świadczenie 20 zł dziennie z budżetu Skarbimierza.
- „Gmina wyszła z taką propozycją, że po tym okresie dwóch miesięcy, 60 dni, które gwarantuje Państwo 40 zł (rządowa ustawa – przyp. red.), gmina swoim mieszkańcom, którzy przyjęli obywateli Ukrainy, proponuje połowę tej kwoty do końca roku, czyli 20 zł dziennie. W skali miesiąca to jest 600 zł na jedną osobę. W związku z tym już środki w budżecie zostały zabezpieczone chyba na teraźniejszej sesji, no i w związku z tym tutaj wystąpiliśmy z projektem takiej uchwały do szanownej rady i w związku z tym wystąpiliśmy, ponieważ ta specustawa tak jakby, no uznaliśmy, że daje nam takie możliwości, ponieważ każdy samorząd, każda gmina, każda jednostka może z własnych środków zabezpieczyć również pomoc dla obywateli Ukrainy” – przekonywała Joanna Wrębiak, kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Skarbimierzu.
Radni dostrzegli jednak błędy w projekcie uchwały. Wręcz prosili wójta, aby wycofał go z porządku obrad i pozwolił dopracować ten dokument. Zastrzeżeń było sporo i niektórzy wprost nazywali ten projekt bublem „pisanym na kolanie”.
Andrzej Pulit pozostawał nieugięty. Najpierw zapewnił, że gminę Skarbimierz stać jest na taką pomoc, bo gmina jest bogata, a jak będzie trzeba, to wejdzie w kredyt. Następnie wójt zadeklarował, że nawet gdyby to świadczenie kosztowało 5 mln złotych, to „gmina to z powodzeniem przeżyje”.
Momentami burzliwa dyskusja nie wnosiła niczego nowego: radni wytykali niekonsultowanej uchwale brak przejrzystości w jej zapisach, a wójt Pulit upierał się przy swoim.
- „W każdym razie ja na pewno wniosku nie wycofam. Wniosek na pewno złożyłem i na pewno, jeżeli rada nie przyjmie takiej uchwały, ja już z tą uchwałą nie wrócę, bo ja nie chcę głupio pracować, bo to jest robota głupiego” – komentował w emocjonalny sposób włodarz Skarbimierza.
Co istotne, projekt uchwały Andrzeja Pulita zachwalał także zatrudniony przez niego radca prawny:
- „Szanowni radni, przeczytałem pierwszy raz ten projekt uchwały, to byłem pozytywnie zaskoczony, że jest naprawdę dobrze napisana. Ona nie ma błędów takich nie wiem, wewnętrznej sprzeczności, to jest dobry tekst” – mówił mecenas Bogusław Dziadkiewicz.
Niestety, radni nie dali sobie szansy na przeanalizowanie i poprawienie „prawnego bubla”. Zwyciężył pośpiech, populizm a także hipokryzja, bo nawet cześć radnych, która początkowo wytykała błędy tej uchwale zagłosowała za jej przyjęciem: Stanisław Magiera, Dawid Niezgoda, Marek Kołodziej, Piotr Wysocki, Piotr Szkoda, Zdzisław Uryga i Małgorzata Kowalska.
Nikt nie był przeciw, od głosu wstrzymali się: Joanna Janocha, Zdzisław Kmieć i Dariusz Nawrocki, z kolei Barbara Gutwińska i Dorota Rybacka nie wzięły udziału w głosowaniu.
Sama uchwała szybko wpadła pod lupę służb prawnych organu nadzorczego, a kilka dni temu wojewoda opolski wydał rozstrzygnięcie nadzorcze stwierdzając nieważność tej uchwały. W uzasadnieniu czytamy m.in., że przyjęta uchwała w istotnym stopniu narusza prawo, a regulacje w niej zawarte zostały podjęte z przekroczeniem delegacji ustawowej.
Poniżej publikujemy pełną treść uzasadnienia do rozstrzygnięcia:
[…] stwierdzam nieważność uchwały Nr XXVIII/233/2022 Rady Gminy Skarbimierz z dnia 22 marca 2022 r. w sprawie warunków przyznania mieszkańcom gminy Skarbimierz świadczenia pieniężnego z tytułu zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy – z powodu istotnego naruszenia prawa.
Uzasadnienie
W dniu 22 marca 2022 r. Rada Gminy Skarbimierz, powołując się na art. 18 ust 2 pkt. 15 ustawy o samorządzie gimnnym (Dz. U. z 2021 roku poz. 1372 ze zmianami) 1 oraz art. 12 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. (Dz. U. z 2022 r., poz. 583) o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa podjęła uchwałę XXVIII/233/2022 w sprawie warunków przyznania mieszkańcom gminy Skarbimierz świadczenia pieniężnego z tytułu zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Strona 2 z 4 Id: 34EE8561-EB9C-438E-8AD4-C8714861FEF8 z terytorium Ukrainy. Przedmiotowa uchwała wpłynęła do tutejszego organu nadzoru w dniu 27 marca 2022 r. W wyniku przeprowadzonego postępowania nadzorczego organu nadzoru stwierdził, iż przedmiotowa uchwała narusza prawo w stopniu istotnym. Przywołany w podstawie prawnej niniejszej uchwały art. 12 ust 4 i 5 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa stanowi, że jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub związek metropolitarny, z własnej inicjatywy i w zakresie posiadanych środków, może zapewnić pomoc obywatelom Ukrainy, a zakres tej pomocy określa w uchwale organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, związku jednostek samorządu terytorialnego lub związku metropolitarnego. Formy i tryb udzielania pomocy określa właściwy organ wykonawczy danej jednostki lub związku. W ocenie organu nadzoru regulacje zawarte w przedmiotowej uchwale podjęte zostały z przekroczeniem delegacji ustawowej. Zgodnie z § 2 niniejszej uchwały świadczenie pieniężne przyznawane będzie po ustaniu pomocy przyznanej na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terenie tego państwa do momentu przebywania w udostępnionym lokalu mieszkalnym nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2022 r. Zakres pomocy ma w tym wypadku charakter warunkowy, organ stanowiący nie określił momentu przyznania świadczenia czyli przysługiwać będzie ono dopiero w momencie, kiedy rządowa pomoc regulowana ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy zostanie zakończona. Na ten moment rząd nie zakończył udzielania pomocy w tym zakresie. Nadto zawarta w art. 12 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy możliwość udzielenia pomocy skierowana jest, właśnie, do obywateli Ukrainy. Ustawodawca nie przewidział w art. 12 ww. ustawy możliwości udzielenia pomocy obywatelom Polskim, którym ta pomoc jest w tym wypadku dedykowana. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego przekroczył granicę delegacji ustawowej. Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż celem ustawodawcy było zapewnienie pomocy obywatelom Ukrainy poprzez m.in. zapewnienie wyżywienia, zapewnienie transportu czy też zakwaterowania. W powołanym w podstawie prawnej art. 12 nie ma mowy o pomocy obywatelom Ukrainy w formie refundacji, która została zawarta w przedmiotowej uchwale. Tak samo w § 8 przedmiotowej uchwały zawarto, iż przyznanie świadczenia pieniężnego poprzedzone zostanie lustracją środowiskową. Kontrola procesu przyznawania świadczenia pieniężnego jest w tym wypadku fizycznie niemożliwa, skoro organ otrzymuje informacje na temat udzielonej pomocy po jej zakończeniu. Natomiast odnosząc się do kwestii zawartej w § 6 ust. 7 niniejszej uchwały, w której zawarto, że wniosek o świadczenie pieniężne zawiera oświadczenie składającego o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, że dane zawarte we wniosku są prawdziwe, należy wskazać, iż w ocenie organu nadzoru obligowanie wnioskodawcy do złożenia oświadczenia według ustalonej przez Radę treści – w części Strona 3 z 4 Id: 34EE8561-EB9C-438E-8AD4-C8714861FEF8 odnoszącej się do odpowiedzialności karnej – nie znajduje uzasadnienia prawnego. Żaden bowiem z przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2345) nie stanowi podstawy przypisania wnioskodawcy odpowiedzialności karnej za zeznawanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w postępowaniu o przyznanie świadczenia pieniężnegow związku z wystąpieniem na terenie Ukrainy konfliktu zbrojnego. Postanowienia Kodeksu karnego dotyczą przestępstw składania fałszywych: zeznań (§ 1- 3), opinii, ekspertyz lub tłumaczeń (§ 4-4a) oraz oświadczeń (§ 6). Przepis Kodeksu karnego wprowadza odpowiedzialność karną za zeznawanie nieprawdy lub zatajanie prawdy, stanowiąc: „kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”. Zgodnie z § 1a „jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. W § 2 ustawodawca przyjął, iż „warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie”. W przepisie § 3 przewidziana została klauzula niekaralności, a w przepisie § 5 możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary i odstąpienia od jej wymierzenia. Podkreślić należy, że przestępstwa fałszywych zeznań można dopuścić się w postępowaniu sądowym albo też w innym postępowaniu, przy czym ustawodawca wymaga, by było to postępowanie prowadzone na podstawie ustawy. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, m.in. w postanowieniu z dnia 2 lutego 2004 r. sygn. akt V KK 168/03, „Zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy przez świadka w postępowaniu innym niż sądowe wypełnia znamię czynności sprawczej przestępstwa określonego w k.k. wtedy, gdy toczy się ono na podstawie ustawy, której przepisy stanowią, że zeznanie świadka służy za dowód w tym postępowaniu i uprawniają zarazem przyjmującego zeznanie do uprzedzenia świadka o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania”. Ustawodawca w art. 233 § 6 rozciąga odpowiedzialność za składanie fałszywych zeznań również na składanie fałszywych oświadczeń przyjmując, że „przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej”. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 25 października 2012 r. sygn. akt I Sa/Ke 506/12 stwierdził, że: „jeżeli ustawodawca zamierza nadać wymaganym oświadczeniom składanym przez zainteresowane podmioty rygor odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (zeznań), to rygor ten wprowadza wprost do ustawy i dopiero wówczas, w razie przeniesienia kompetencji do określenia przez organ samorządu wzoru informacji i deklaracji, winien przewidzieć w treści upoważnienia wymóg pouczenia o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (zeznań)” (KN-I.4131.1.22.2017.22, Niedopuszczalność zawarcia we wzorze wniosku o przyznanie stypendium za wybitne osiągnięcia w nauce, sporcie lub dziedzinie Strona 4 z 4 Id: 34EE8561-EB9C-438E-8AD4-C8714861FEF8 kultury i sztuki oświadczenia o świadomości odpowiedzialności karnej z art. 233 § 1 k.k. – Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego, Opublikowano: Wielk.2017/724, LEX 2202678). Mając na uwadze powyższe, stwierdzam jak na wstępie […]