Dzisiaj obchodzimy dwa niezwykle ważne święta. Oba w większym lub mniejszym stopniu związane są z medycyną i decydują o życiu wielu ludzi. Pierwszym z nich jest Światowy Dzień Donacji i Transplantacji, drugim – Światowy Dzień Wiedzy o Interseksualności.
Światowy Dzień Donacji i Transplantacji
Kampanie społeczne, konferencje i kongresy – to główne wydarzenia, jakie organizuje się w ramach pierwszego z dzisiejszych świąt. Ich celem jest promocja przeszczepów organów od członków rodziny lub osób zmarłych, a tym samym ratowanie życia.
Dlaczego w przypadku transplantologii, oprócz osób zmarłych, bierze się pod uwagę tylko najbliższą rodzinę? Powodem jest handel organami. Aby mu zapobiec, żywym dawcą może być wyłącznie najbliższy krewny, osoba przysposobiona lub małżonek. Istnieje oczywiście możliwość, aby był to ktoś niespokrewniony, jednak musi on pozostawać w bliskich relacjach z biorcą, a relacje te weryfikuje sąd.
Inaczej jest w przypadku pośmiertnego dawstwa organów. Zgodnie z prawem każdy, kto przed śmiercią nie wyraził sprzeciwu, jest potencjalnym dawcą. Sprzeciw ten można zaś zgłosić w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów prowadzonym przez Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant” w Warszawie. Osobom, które są zdecydowane na oddanie organów po śmierci, polecane jest jednak noszenie przy sobie oświadczenia woli, które w znacznym stopniu skraca proces podejmowania decyzji przez lekarzy. Wzory takiego oświadczenia można znaleźć m.in. na stronie wspomnianego już „Poltransplantu”.
Dzisiejsze święto promuje nie tylko dawstwo narządów, ale też krwi, komórek macierzystych czy szpiku kostnego. O dwóch ostatnich pisaliśmy niedawno w ramach Dnia Dawcy Szpiku, który przypada na 13 października. Odsyłamy więc do artykułu dostępnego pod linkiem: https://brzeg24.pl/kartka-z-kalendarza/171932-13-pazdziernika-dzien-dawcy-szpiku/. Można w nim znaleźć informacje na temat rejestracji w bazie dawców oraz procesu oddawania szpiku i komórek macierzystych.
Światowy Dzień Donacji i Transplantacji po raz pierwszy obchodzono 14 października 2005 roku w Genewie, w przeddzień XII Zjazdu Europejskiego Towarzystwa Transplantacji Narządów (European Society for Organ Transplantation). Udział wzięli przedstawiciele Rady Europy oraz Światowej Organizacji Zdrowia, politycy i organizacje zrzeszające pacjentów. Wtedy też po raz pierwszy zaprezentowano logo święta oraz jego piosenkę – „A gift for life”. Co ciekawe, pierwsze obchody w Polsce także miały miejsce już w roku 2005. Zorganizowała je w Bydgoszczy Klinika Transplantologii prowadzona przez dr Zbigniewa Włodarczyka.
Światowy Dzień Wiedzy o Interseksualności
W 1996 roku na ulicach Bostonu odbyła się demonstracja aktywistów z Intersex Society of North America, protestujących przeciwko dyskryminacji osób interpłciowych, a przede wszystkim przeciw niechcianym zabiegom chirurgicznym u dzieci. Na pamiątkę tego wydarzenia w 2004 roku ustanowiono Światowy Dzień Wiedzy o Interseksualności, którego celem jest zwrócenie uwagi na prawa i problemy ludzi interpłciowych.
Aby zrozumieć, z jakimi trudnościami muszą na co dzień mierzyć się osoby interseksualne, trzeba wiedzieć, czym właściwie jest interseksualizm. A jest to gama odmian ciała, nieodpowiadających typowym cechom męskim i żeńskim, np. w zakresie genotypu płciowego, hormonów czy narządów rozrodczych. Termin ten nie odnosi się do orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej, a wyłącznie budowy i funkcjonowania ciała. Kiedyś nazywano to hermafrodytyzmem lub obojnactwem.
Osoby interpłciowe są narażone na dyskryminację już od urodzenia, jeśli ich niejednoznaczne cechy płciowe są widoczne. W niektórych rejonach świata może to grozić nawet porzuceniem lub dzieciobójstwem, a najczęściej stygmatyzacją całej rodziny przez jej otoczenie. W późniejszych etapach życia osoby interseksualnej może być ona narażona na dyskryminację w edukacji, opiece zdrowotnej, usługach publicznych czy zatrudnieniu.
Interseksualne dzieci i młodzież często poddawane są operacjom bądź terapiom hormonalnym, mającym nadać im bardziej akceptowalne społecznie cechy płciowe. To działania kontrowersyjne i krytykowane przez wiele instytucji, w tym Światową Organizację Zdrowia. Powodem jest np. ryzyko, że niemowlę, któremu przypisze się płeć męską lub żeńską, w późniejszym okresie będzie się identyfikować z inną płcią. Takie praktyki krytykowane są także przez obrońców praw człowieka, jako pogwałcenie m.in. prawa do nienaruszalności cielesnej czy ochrony prywatności.
Aby tego rodzaju zabiegi medyczne nie były wykonywane bez zgody pacjenta, który najczęściej jest zbyt młody aby taką zgodę wyrazić, Organizacje Narodów Zjednoczonych uznały, że powinno się czekać do momentu, kiedy dziecko dojrzeje i będzie w stanie podjąć decyzję. Natomiast Malta, jako pierwsze państwo na świecie, w kwietniu 2015 roku zdelegalizowała interwencje medyczne podejmowane bez zgody pacjenta i służące modyfikacji anatomii płci, w tym u osób interpłciowych.