O godzinie 3 nad ranem 17 września 1939 r. minister spraw zagranicznych ZSRR Wiaczesław Mołotow wezwał do siebie polskiego ambasadora w Moskwie Wacława Grzybowskiego wręczył mu notę radziecką, w której napisano, że rząd radziecki polecił naczelnemu dowództwu Armii Czerwonej, aby nakazała wojskom przekroczyć granicę polską i wziąć pod swoja opiekę życie i mienie ludności Zachodniej Ukrainy i Białorusi. 17 września 1939 roku
Cios ze wschodu
O godzinie 3 nad ranem 17 września 1939 r. minister spraw zagranicznych ZSRR Wiaczesław Mołotow wezwał do siebie polskiego ambasadora w Moskwie Wacława Grzybowskiego wręczył mu notę radziecką, w której napisano, że rząd radziecki polecił naczelnemu dowództwu Armii Czerwonej, aby nakazała wojskom przekroczyć granicę polską i wziąć pod swoja opiekę życie i mienie ludności Zachodniej Ukrainy i Białorusi. Tego samego dnia o godz. 5.4o czołgi, kawaleria i piechota przerwała granice polską. Z hasłami wyzwolenia Ukrainy i Białorusi oraz wszystkich biedniaków od jarzma polskich „panów” wkraczali do wsi, miasteczek i miast kresowych Rzeczypospolitej. Szczególnie serdecznie witani byli przez ukraińskich komunistów i Żydów. Marszałek Timoszenko wołał w odezwach do polskich żołnierzy: „ Bijcie oficerów i generałów. Nie podporządkowujcie się rozkazom waszych oficerów. Pędźcie ich z waszej ziemi. Przechodźcie śmiało do nas, do waszych braci, do Armii czerwonej.
Tu znajdziecie uwagę i troskliwość…” Pojawiły się plakaty na których czerwonoarmiejec przekłuwa bagnetem leżącego polskiego orła w koronie. Polskie oddziały zostały rozbite bądź rozbrojone. Armia bolszewicka weszła do Tarnopola 17 września o godz. 15. Zaczęły się masowe aresztowania żołnierzy, oficerów, ludności cywilnej. Czwarty rozbiór Polski stał się faktem. Wszędzie, gdzie Armia czerwona wkraczała i napotykała opór, rozprawiała się z obrońcami w sposób bestialski. Szczególnie okrutne sceny rozegrały się w Grodnie. Generał Olszyna- Wilczyński podjął decyzje o kapitulacji i wyjechał naprzeciw oddziałom sowieckim. W miejscowości Sopoćkinie został wywleczony z samochodu i rozstrzelany pod bramą stodoły. Dla adiutanta nie wystarczyło kuli – roztrzaskano mu głowę kolbą. W Grodnie wymordowano 130 uczniów i podchorążych, jednego z nich przywiązano do czołgu i ciągnięto głową po bruku. Lwów zanim został wzięty w kleszcze przez Niemcy i sowietów, przez dziesięć dni stawiał opór nawale niemieckiej. Dowództwo Armii Czerwonej wysłało emisariuszy do komendanta gen. Langnera, ze słowami gwarancji wypuszczenia rozbrojonych żołnierzy polskich do Rumunii lub Węgier. Lwów skapitulował 22 września 1939 roku, po czym do ZSRR wywieziono kilka tysięcy Polaków.. W grudniu NKWD aresztowało w okupowanym Lwowie dwa tysiące oficerów, przeważnie rezerwy i osadzono ich w obozach – Kozielsku, Ostaszkowie, Starobielsku.
28 września 1939 roku , zwycięskie armie, sowiecka i niemiecka, defilowały w Brześciu Litewskim przed generałami Guderianem i Kriwiszinem. W Związku Radzieckim zapanował duch przyjaźni z Niemcami. Stalin w obecności Ribbentropa wznosił toast: „ Wiem jak naród niemiecki kocha swego Fuhrera, piję więc jego zdrowie.” Przyjaźń ta trwa aż do czerwca 1941 roku, kiedy to Hitler uderzył na ZSRR. Póki co Stalin wydał gestapo niemieckich komunistów, którzy schronili się w ZSRR, Wehrmacht zaopatrywał się w Rosji w paliwo, prasa sowiecka z zadowoleniem kwituje wjazd niemieckich czołgów do Paryża.
Radziecki cios w plecy walczącej z Niemcami Polsce był ostatecznym gwoździem do trumny II Rzeczypospolitej, młodej państwowości w środku Europy.
Tadeusz Bednarczuk
Kronika wydarzeń – 1939 rok.
10 marca w czasie XIX Zjazdu KPZR Stalin oświadcza, że ZSRR może się porozumieć z każdym państwem, bez względu na panujący tam ustrój. Komentatorzy wskazywali, że szło mu o Niemcy.
7 kwietnia ambasador ZSRR w Berlinie oświadcza, że między Niemcami i Związkiem radzieckim mogą panować normalne stosunki.
28 kwietnia Hitler wygłasza przemówienie, w którym wypowiada zawarty z Polska układ o nieagresji.
3 maja sowiecki minister sprawa zagranicznych Litwinow, zostaje zastąpiony przez Wiaczesława Mołotowa.
7 maja Mołotow gratuluje polskiemu ambasadorowi w Moskwie wystąpienia min. Becka, w którym odrzuca on niemieckie żądania ( np. korytarza przez polskie ziemie).
10 maja sowiecki wiceminister spraw zagranicznych zapewnia min. Becka o pomocy ZSRR w razie napaści niemieckiej.
31 maja Mołotow oznajmia przed radą Najwyższą ZSRR o dobrych stosunkach polsko – radzieckich.
14 sierpnia Woroszyłow wysuwa propozycję wkroczenia Armii Czerwonej w razie zagrożenia ze strony Niemiec na terytorium Polski i Rumunii. Polska je odrzuca.
14 sierpnia Hitler proponuje Stalinowi wizyta Ribbentropa w Moskwie
15 sierpnia Mołotow przyjmuje tę propozycję.
19 sierpnia zostaje podpisana umowa handlowa miedzy Niemcami a ZSRR
23 sierpnia Ribbentrop przybywa do Moskwy, gdzie zostaje podpisana umowa o podziale o podziale Polski. Protokół ten zawiera porozumienie, że Finlandia, Estonia, Łotwa i Besarabia znajdują się w strefie wpływów ZSRR , a Litwa –Niemiec. Podział Polski przebiega wzdłuż linii Narew- Wisła- San
1 września Niemcy napadają na Polskę
17 września sowieci przerywają polska granicę i zajmują 52 proc. obszaru Polski.