„Spółdzielnia Mieszkaniowa Zgoda zwraca się z apelem do mieszkańców o uświadomienie dzieciom, że teren na którym się bawią jest miejscem spoczynku żołnierzy niemieckich.– informacja o takiej treści skierowana została do mieszkańców bloków przy ul. Wierzbowej i Włościańskiej w Brzegu.
Ten nieco zaskakujący komunikat był efektem spotkania, jakie odbyło się w sierpniu tego roku w Urzędzie Miasta w Brzegu. Jego inicjatorem była Fundacja Pamięć działająca w imieniu swojej instytucji założycielskiej – Ludowego Niemieckiego Związku Opieki Nad Grobami. Przedstawiciele Fundacji wspólnie z przedstawicielami brzeskiego urzędu dokonali również wizytacji terenu, o którym mowa. Bezpośrednim powodem wizyty była informacja, iż może się tam znajdować grób niemieckiego lotnika z czasów drugiej wojny Światowej Erich’a Heimana. Z relacji jego brata – poszukującego grobu – wynika, że Heiman zginął w roku 1944, właśnie na terenie Brzegu. Z kolei z korespondencji jaką Fundacja prowadziła z Urzędem Miasta w Brzegu oraz w Skarbimierzu wynikało, że na terenie skrzyżowania obecnych ulic Wierzbowej i Konopnickiej w czasach wojennych znajdował się cmentarz. Na potwierdzenie tych informacji Fundacja otrzymała prezentowane w tym artykule zdjęcia. W niemieckich dokumentach z Centrum Informacji o Żołnierzach Wermachtu są natomiast informacje mówiące o tym, iż na opisywanym cmentarzu może znajdować się co najmniej 28 grobów niemieckich żołnierzy.
– W okresie wojennym rzeczywiście znajdował się tam cmentarz, który obsługiwał Skarbimierz chociaż nie był on w zasadzie cmentarzem komunalnym.- tłumaczy Józef Czernik, naczelnik Biura Infrastruktury Miejskiej w Brzegu – jak widać na zdjęciu była tam również część, w której pochowani zostali niemieccy żołnierze. Dzisiaj po cmentarzu, który prawdopodobnie mieścił się w obrębie osiedla Parkowa 2. zostały tylko słupy, które stanowiły część bramy wejściowej –
W latach siedemdziesiątych opisywany teren ten był dzierżawiony przez Spółdzielnię Mieszkaniową Zgoda, która budowała tam Osiedle Parkowa 1 i 2. Spółdzielnia korzystała z tego terenu do końca inwestycji, a od lipca 2006 teren ten ponownie administruje miasto Brzeg. Jednak zgodę na poszukiwania zaginionych grobów może wydać jedynie Wojewoda Opolski. W październiku tego roku wydał on Fundacji Pamięć pozwolenie na powadzenie na terenie ulic Wierzbowa, Konopnicka tzw. prac sondażowych. W przypadku potwierdzenia pochówku, odbędzie się ekshumacja zwłok niemieckich żołnierzy i przewiezienie ich na teren Niemiec.
Co oznacza termin prace sondażowe i jak mogą wyglądać? Jak tłumaczy nam Iza Gruszka z Fundacji Pomoc są różne metody. Jedna z nich polega na nieinwazyjnym badaniu terenu specjalnymi urządzeniami wykrywającymi, reagującymi na metal, którego w niemieckich mundurach nie brakowało. Inna metodą jest tzw. metoda próbnych wykopów. Ukazuje ona czy i w jaki sposób zostały przemieszczone poszczególne warstwy ziemi. Analiza wyników pozwala ocenić czy badany teren może być miejscem pochówku.
Nie wiadomo, którą z metod zastosuje ekipa Fundacji Pamięć. Wiadomo jednak na pewno, że wszystko musi się odbyć zgodnie z ustalonymi w takich przypadkach procedurami. Maksymalny termin rozpoczęcie prac sondażowych na terenie, to wiosna przyszłego roku, ale może to być również termin znacznie bliższy. Wszystko zależy bowiem od możliwości ekip prowadzących prace. Być może ktoś z czytelników dysponuje informacjami lub zdjęciami na temat opisywanego cmentarza .Chętnie zamieścimy je na łamach Panoramy.
Lidia Jaguszewska