W Muzeum Piastów Śląskich trwają zaawansowane prace nad utworzeniem Archiwum Kresowego. Zbiór jest już ogromny, powiększa się z każdym dniem, między innymi dzięki hojności ofiarodawców. Archiwum będzie bazą, rezerwuarem wystawy stałej oraz wystaw czasowych poświęconych Kresom Południowo-Wschodnim. Tym razem archiwum powiększy się o pamiątkę związaną z aktorką Heleną Modrzejewską.
Pozazdrościć takiej pamiątki rodzinnej! A jest to kolejna rodzinna pamiątka podarowana Archiwum Kresowemu przez Władka Czyżyka, zamkowego archeologa. Fotografia niezwykłej kobiety, „na wskroś pięknej”, jak ją określił w tytule poświęconej jej biografii Arael Zurli. Na niej odręczna dedykacja: „Dla Panny Walentyny Pikówny. Dziękuję za kwiatki i list. Helena Modrzejewska. 1903”.
Helena Modrzejewska była najsławniejszą diwą w całej historii polskiego teatru. Po sukcesach krajowych, na deskach teatrów Krakowa, Lwowa i Warszawy, wyruszyła na podbój scenicznego świata poza granicami Polski, i dokonała tego, co nie udało się nikomu z jej rodaków ani przed nią, ani po niej. Była najbardziej podziwianą aktorką swoich czasów. Zdobyła światowy rozgłos po obu stronach Atlantyku przede wszystkim rolami szekspirowskimi, występując w wielu miastach wschodniego i zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii, a jej kreacje, np. w „Wieczorze Trzech Króli” czy „Jak wam się podoba”, wzbudzały jednomyślny i jednogłośny aplauz widowni i krytyków, zapisując się na całe życie w pamięci tych, którzy mieli szczęście je oglądać, i przechodząc do legendy powtarzanej przez następne pokolenia, dysponujące tylko relacjami ustnymi, pisanymi i zdjęciami, jak to, które otrzymaliśmy w darze.
Kiedy już była niekwestionowaną gwiazdą, Modrzejewska często bywała w ojczyźnie: dla odpoczynku albo na występach. W czasie jednego z takich krajowych tournée, w 1903 roku, wystąpiła w Teatrze Miejskim w Krakowie (dzisiaj Teatr im. Juliusza Słowackiego) w roli Marii Stuart w dramacie Fryderyka Schillera. To przedstawienie obejrzała również Walentyna Pikówna, siostra prababki naszego kolegi, fanka, jak byśmy dziś powiedzieli, Modrzejewskiej, a po jego zakończeniu udała się do aktorki po dedykację; zachowała również plakat obwieszczający to wydarzenie, który wraz ze zdjęciem znalazł się w naszym Archiwum. Z informacji na plakacie dowiadujemy się nie tylko o obsadzie inscenizacji, ale także o rozkładzie miejsc oraz o dodatkowej atrakcji, jaką rozporządzał ten piękny i nowoczesny teatr, a mianowicie alegorycznej kurtynie namalowanej przez Henryka Siemiradzkiego.
Wszystkich chcących przekazać Archiwum Kresowemu pamiątki związane z Kresami Wschodnimi i historią przesiedlenia prosimy o kontakt z pracownikami Muzeum Piastów Śląskich: Małgorzatą Młynarską (tel. 77 416 32 57 wew. 106) i Teresą Piasecką (tel. 77 416 32 57 wew. 118).
